Category: Class 8 Sanskrit

ncert books

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions उपसर्ग-प्रत्यय-प्रकरणम् च

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions उपसर्ग-प्रत्यय-प्रकरणम् च उपसर्ग-प्रकरणम् उपसर्ग – वे शब्द जो किसी धातु या संज्ञादि शब्दों से पूर्व जुड़कर उनके अर्थ में परिवर्तन कर देते हैं। जैसेगच्छति- जाता है, आगच्छति- आता है। इसमें ‘आ’ उपसर्ग लगने से अर्थ बदल गया है।   संस्कृत-भाषा में बाईस उपसर्ग माने गए हैं- प्र, परा, अप्, सम्,…
Read more

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions धातुरूप-प्रकरणम्

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions धातुरूप-प्रकरणम् जिन शब्दों से कार्य के होने या करने का बोध हो उसे ‘क्रिया’ कहते हैं तथा उसके मूल रूप को धातु कहते हैं। जैसे- लिखना क्रिया का मूल रूप है लिख् अतः लिखना क्रिया की धातु ‘लिख्’ है। धातु के रूप पाँच लकारों में बनते हैं।   लट् लकारः…
Read more

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions सर्वनाम-प्रकरणम्

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions सर्वनाम-प्रकरणम् सर्वनाम – ये शब्दाः संज्ञापदानां स्थाने प्रयुज्यन्ते ते सर्वनामशब्दाः भवन्ति। (जो शब्द संज्ञा के स्थान पर प्रयुक्त होते हैं, उन्हें सर्वनाम कहते हैं) जैसे- रामः-सः, सीता-सा। संस्कृत में सर्वनाम शब्दों के रूप तीनों लिंगों तथा वचनों में होते हैं। सर्वनाम शब्दों को जानने के लिए पुरुष को जानना भी…
Read more

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions संख्यावाचक-विशेषणपदानि

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions संख्यावाचक-विशेषणपदानि (क) एक से दस तक सभी विभक्तियों के रूप पुँल्लिङ्ग, स्त्रीलिङ्ग तथा नपुंसकलिङ्ग में एक से चार तक पृथक्-पृथक् रूप होते हैं। यथा एक के रूप एकवचन में, द्वि के द्विवचन में तथा त्रि, चतुर आदि के रूप बहुवचन में होते हैं।   (ख) ग्यारह से बीस तक संख्यावाचक…
Read more

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions शब्द-रूपाणि

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions शब्द-रूपाणि (i) अजन्त-शब्दाः अकारान्त, पुंल्लिङ्ग-शब्दः   विद्यालय (पाठशाला) समान शब्द – छात्र, अध्यापक, पुस्तकालय, तडाग आदि। छात्र शब्द का रूप तृतीया विभक्ति एकवचन में छात्रेण तथा षष्ठी विभक्ति बहुवचन में छात्राणाम् होता है ऋ, र्, ष् के परे न् को ण् हो जाता है।   देव (देवता) राम, अश्व, शिव,…
Read more

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions सन्धि-प्रकरणम्

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions सन्धि-प्रकरणम् सन्धि – अत्यन्त समीपवर्ती दो वर्गों के मेल से जो परिवर्तन अथवा विकार आता है, उसे सन्धि कहते हैं (परः सन्निकर्षः संहिता) हिमालयः = हिम + आलयः। इस उदाहरण में अ + आ इन वर्गों का मेल होकर आ रूप बना। इसे ही सन्धि कहते हैं।   सन्धि तीन…
Read more

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions पद-विचारः

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions पद-विचारः पद शब्दों के मूल रूप को प्रातिपदिक कहते हैं। उनके साथ सुप् व तिङ् प्रत्यय लगने पर वे शब्द पद कहलाते हैं। इन विकारी शब्दों के अतिरिक्त ऐसे भी शब्द होते हैं जिनमें कोई परिवर्तन नहीं होता वे अविकारी कहलाते हैं। शब्द के भेद-शब्द के दो भेद हैं- विकारी…
Read more

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions वर्णविचारः

Sanskrit Vyakaran Class 8 Solutions वर्णविचारः 1. संस्कृत भाषा ‘सम्’ उपसर्ग पूर्वक कृ धातु से क्त प्रत्यय होने पर संस्कृत शब्द बनता है जिसका अर्थ है वह भाषा जो पूर्णतया नियमबद्ध हो, यही कारण है कि आज के युग में संगणक पर जो भाषा खरी उतरती है वह एकमात्र संस्कृत भाषा है। महर्षि पाणिनि ने…
Read more

Sanskrit Class 8 Chapter 15 Questions and Answers NCERT Solutions

Sanskrit Class 8 Chapter 15 Questions and Answers NCERT Solutions   कक्षा 8 संस्कृत पाठ 15 प्रहेलिकाः प्रश्न उत्तर अभ्यासः प्रश्न 1. श्लोकांशेषु रिक्तस्थानानि पूरयत- (क) सीमन्निनीषु का ________ राजा ________ गुणोत्तमः। (ख) कं सञ्जधान ________ का ________ गङ्गा? (ग) के ________ कं ________ न बाधते शीतम्? (घ) वृक्षाग्रवासी न च ________ ________ न च…
Read more

Sanskrit Class 8 Chapter 14 Questions and Answers NCERT Solutions

Sanskrit Class 8 Chapter 14 Questions and Answers NCERT Solutions   कक्षा 8 संस्कृत पाठ 14 आर्यभटः प्रश्न उत्तर अभ्यासः प्रश्न 1. एकपेदन उत्तरत- (क) सूर्यः कस्यां दिशायाम् उदेति? उत्तरम्: पूर्वदिशायाम्। (ख) आर्यभटस्य वेधशाला कुत्र आसीत्? उत्तरम्: पाटलिपुत्रे। (ग) महान् गणितज्ञ: ज्योतिर्विच्च कः अस्ति? उत्तरम्: आर्यभटः। (घ) आर्यभटेन कः ग्रन्थः रचितः? उत्तरम्: आर्यभटीयम्। (ङ) अस्माकं…
Read more